वारस नोंद म्हणजे काय?
माणूस मेल्यानंतर फक्त एकच गोष्ट करू शकतो की त्याचा वारसा त्याच्या वारसांना देणे. एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूच्या वेळी अस्तित्वात असलेले उत्तराधिकाराचे कायदे त्याच्या वारसांना लागू होतात. वारसा थांबवता येत नाही. उर्वरित सात आणि बारा वर वारसांची नावे चिन्हांकित करणे हा एखाद्याच्या हक्कांची नोंदणी करण्याचा एक मार्ग आहे. एखाद्या व्यक्तीच्या वारसांपैकी कोणाचेही नाव अधिकाराच्या नोंदीमध्ये नसल्यास (सात बारा), हे दुरुस्त केले जाऊ शकते. आपल्या पूर्वजांच्या नावावर वर्षानुवर्षे जमीन राहिली तर सहज उपेक्षेची भावना होऊ शकते. मग कायदेशीर किंवा बेकायदेशीर मार्गाने आमची जमीन बळकावली जाते. कायद्याच्या प्रक्रियेचे पालन करूनच आपण आपले हक्क सुरक्षित करू शकतो. या प्रक्रिया काय आहेत हे आपण या लेखात समजून घेणार आहोत.
जमीन महसूल अधिनियम, 1966 च्या कलम 149 नुसार, जमिनीवर तुमचा हक्क निर्माण झाल्यापासून 3 महिन्यांच्या आत तलाठ्यांना अधिकार संपादनाचा अहवाल देण्याची तुमची जबाबदारी आहे. जरी काही कारणास्तव आम्ही तलाठ्यांना विहित कालावधीत माहिती देऊ शकलो नाही, तरीही आम्ही जमिनीवरील आमचा हक्क गमावत नाही. मात्र आम्ही दंड भरण्यास पात्र आहोत. वारस नोंदणी करण्यासाठी, आपण वारस आहोत हे सिद्ध करणे आवश्यक आहे. म्हणजे सर्वप्रथम आपले पूर्वज मरण पावले हे सिद्ध करावे लागेल. आपल्या पूर्वजांचे मृत्यू प्रमाणपत्र देऊन ते सिद्ध करावे लागेल.
जुनी वारस नोंद कशी असायची?
1/4/1969 पूर्वीच्या जन्म व मृत्यूची नोंदी ठेवण्याची जबाबदारी तलाठ्यांची होती. हे सर्व रेकॉर्ड बुक आता तहसील कार्यालयात जमा करण्यात आले आहे. नंतर, मुंबई ग्रामपंचायत अधिनियम, 1958 च्या कलम 45 द्वारे, जिल्हा परिषदेची स्थापना करण्यात आली आणि 1/4/1969 नंतर, मृत्यूच्या नोंदी ठेवण्याची जबाबदारी ग्रामपंचायतीवर देण्यात आली. शहरी भागातील नगरपालिका आणि महापालिकांकडे ही जबाबदारी आधीच होती. जन्म नोंदणीचे महत्त्व लक्षात घेऊन केंद्र सरकारने जन्म आणि मृत्यू नोंदणी कायदा, १९६९ लागू केला, जो महाराष्ट्रात १९७० मध्ये लागू करण्यात आला. या कायद्याच्या आधारे महाराष्ट्र राज्य जन्म आणि मृत्यू नोंदणी नियम 1976 तयार करण्यात आला आणि पुढे केंद्र सरकारच्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार 2000 मध्ये या नियमात सुधारणा करण्यात आली. या नियमांना महाराष्ट्र राज्य जन्म आणि मृत्यू नोंदणी नियम 2000 असे म्हणतात. हे नियम 1/4/2000 पासून लागू झाले.मृत्यू फार पूर्वी झाला असल्यास, मृत्यू प्रमाणपत्र उपलब्ध नसण्याची शक्यता आहे. अशा स्थितीत ज्या भागात मृत्यू झाला आहे, त्या भागातील तहसीलदारांकडे अर्ज करावा लागणार आहे. तहसीलदार संबंधित निबंधकांना (ग्रामीण भागातील ग्रामसेवक आणि शहरी भागातील आरोग्य अधिकारी इ.) चौकशी व नोंदणीद्वारे मृत्यूची नोंद करण्याचे आदेश देतात.
वारसांच्या नोंदणीसाठी वारसदारांपैकी कोणताही एक अर्ज करू शकतो. या वेबसाइटवर नमुना अर्ज आणि संलग्न प्रतिज्ञापत्र प्रदान केले आहे. तलाठी तुमच्या अर्जाची चौकशी करतो आणि तुमचा वारसा गावातील फॉर्म 6C (रिकॉर्ड बुक ऑफ इनहेरिटन्स केस) मध्ये नोंदवतो आणि गावातील फॉर्म 6 मध्ये तो नोंदवतो. त्यानंतर सात-बारा वर्षांत गावाच्या रचनेत योग्य ते बदल केले जातात.
मित्रांनो आता जर आपल्याला शेती नावावर करायची असेल वारसाने नोंद करायची असेल तर तुम्हाला तलाठी कार्यालयात जाण्याची आवश्यकता नाही वारस नोंद किंवा जमीन नावावर करण्यासाठी आपण ऑनलाइन अर्ज दाखल करून हे काम ऑनलाईनद्वारे करू शकतो व तसेच तलाठी कार्यालयात किंवा एजंट द्वारे होणार आर्थिक नुकसान हे आपण टाळू शकतो त्यासाठी शासनाने १ ऑगस्ट म्हणजे महसूल दिनापासून भूमी अभिलेख विभागामार्फत ही सुविधा चालू करण्यात आलेली आहे व या सुविधेचे नियंत्रण भूमापक कार्यालयाकडे आहे तर आपल्याला आता वारस नोंद ऑनलाईन करता येणार आहे.एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर शेतजमिनीच्या नावावर त्याच्या वारसांनी शेतजमिनीची नोंदणी करणे आवश्यक आहे जेणेकरून त्याच्या वारसांना जमिनीचा हक्क मिळू शकेल. एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास, वारस नोंदणीसाठी अर्ज ३ महिन्यांच्या आत करावा लागतो. मात्र आता यासाठी तलाठी कार्यालयात जाण्याची गरज नाही. महाराष्ट्र सरकारच्या ई-हक्क प्रणालीचा वापर करून तुम्ही घरबसल्या वारस नोंदणीसाठी वरस नोंडसाठी अर्ज करू शकता. हे अॅप्लिकेशन कसे तयार करायचे, सरकारची ई-राइट्स सिस्टीम काय आहे, याची माहिती आपण पाहणार आहोत.
मराठीत Varas Nond Form: महाराष्ट्र शासनाच्या महसूल विभागाने शेतकऱ्यांसाठी ‘ई-हक’ प्रणाली विकसित केली आहे. ई-हक प्रणालीद्वारे शेतकरी घरबसल्या ७ ते ८ प्रकारच्या दुरुस्तीसाठी अर्ज करू शकतात. सातबारा उताऱ्यावर बोजा, वजावट, नाव दुरुस्ती, वारसांची नोंदणी, ई-करार यासारख्या सेवा लागू अर्ज करता येतात. तुम्ही अर्जाची स्थिती देखील तपासू शकता. दरम्यान, 17 व्या दिवशी तलाठ्यांच्या अर्जावर कार्यवाही झाल्यानंतर त्यांनी मंडल दंडाधिकार्‍यांकडे धाव घेतली. वरस नॉंड 18 व्या दिवशी नोंदणीकृत किंवा रद्द केले जाते. त्याबाबतचे अधिकार विभागीय अधिकाऱ्यांकडे आहेत.
वारस नोंदनीचे काही महत्वाचे नियम?
एखाद्या व्यक्तीचा मृत्यू झाल्यास वारस नोंदणीसाठी अर्ज तीन महिन्यांच्या आत करावा लागतो. वारस नोंदणीसाठी तलाठी कार्यालयात जाण्याची गरज नाही. महाराष्ट्र शासनाच्या ‘ई-हक’ प्रणालीद्वारे घरच्या आरामात अर्ज करता येतो. 18 तारखेला संबंधित व्यक्तीचा अर्ज व कागदपत्रे बरोबर असल्यास सातबारावर नोंदणी केली जाईल. शासनाच्या ईहक्क प्रणालीचा वापर करून घरबसल्या वारस नोंदीसाठी अर्ज आपण करू शकतो.जर तुम्ही मृत कुटुंबातील सदस्याची मालमत्ता प्राप्त करण्यास पात्र असाल, तर तुम्हाला त्यासाठी अर्ज करावा लागेल. हा अर्ज व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर तीन महिन्यांच्या आत करणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम ही नोंद रजिस्टरमध्ये केली जाते. पडताळणीनंतर साधारणत: पंधरा ते अठरा दिवसांत बदलाची नोंदणी करण्याबाबत कायदेशीर आदेश दिला जातो. अधिकृतपणे, तुम्हाला तीस दिवसांच्या आत वारस नोंदणी प्रमाणपत्र प्रमाणित मिळेल.
तुम्हाला एखाद्या मालमत्तेवर कायदेशीर दावा करायचा असेल, तर तुम्हाला काही प्रक्रिया पार पाडाव्या लागतील. यासाठी एक टप्पा म्हणजे वारस नोंदणी. जोपर्यंत वारस नोंदणी प्रमाणपत्र सादर केले जात नाही तोपर्यंत तुमच्या अधिकारांचा विचार केला जात नाही. त्यामुळे संबंधित कागदपत्रे जोडल्यानंतर आणि स्थानिक कार्यालयात अर्ज केल्यानंतर, वारस नोंदणीसाठी किती दिवस लागतात आणि ही वारस नोंदणी इतकी महत्त्वाची का आहे ते येथे पाहू.
वारसांच्या नोंदणीसाठी आवश्यक असलेली कागदपत्रे पुढीलप्रमाणे आहेत.
१. वैयक्तिक ओळखपत्र
२. रहिवासी ओळखपत्र
३. अर्जासह कोर्ट फी स्टॅम्प
४. प्रतिज्ञापत्र आणि अर्जदारांचे फोटो
५. जन्म आणि मृत्यूच्या नोंदींचा पुरावा
६. काढलेल्या शेवटच्या पेन्शनचा पुरावा (जर मृत व्यक्ती पेन्शनधारक असेल तर)
७. अर्जदाराच्या जन्मतारखेचा पुरावा
ऑनलाईन वारस नोंदणी कशी कराल व कुठे कराल?
1 ऑगस्ट 2023 महसूल दिनापासून ही सुविधा शासनाने चालू केली आहे ई हक्क प्रणालीतून शेतकरी सात ते आठ प्रकारचे फेरफार अर्ज करू शकतात. सातबारावर बोजा चढवणे, नाव कमी करणे, नाव दुरुस्त करणे, वारस नोंद करणे इत्यादी नोंदी किंवा सातबारा विषयी कामे आपण ऑनलाइन पद्धतीने करू शकतो. वारसा ऑनलाइन नोंदवण्यासाठी bhulekh.mahabhumi.gov.in हे संकेतस्थळ website गुगल क्रोम मध्ये ओपन केल्यानंतर आपल्याला पेजच्या खालच्या बाजूला सातबारा दुरुस्तीसाठी हक्क प्रणाली अशी लिंक आहे या लिंक वर क्लिक करून आपण पुढे पब्लिक डेटा एन्ट्री हे पेज ओपन होईल या पेजवर लॉगिन या पर्यायावर क्लिक करून आपल्याला अर्जदाराचे स्वतःचे अकाउंट बनवायचे आहे त्यानंतर पुढे सर्व दिलेली माहिती योग्य रित्या भरून अर्ज आपल्याला सबमिट करायचा आहे त्यामुळे आपण आता कोणत्याही तलाठी किंवा एजंटला पैसे न देता आपण हे ऑनलाइन द्वारे करू शकतो तर मित्रांनो ही माहिती आपणास आवडली असेल तर आपण ही माहिती इतरांना देखील पाठवा.
हेही वाचा- जर तुम्हाला पी पीएम किसान निधी दोन हजार च्या हपत्याबाबत कोणत्याही समस्या येत असल्या तर खालील लिंक वर क्लिक करून सोडवा.
- पीएम किसान नवीन नोंदणी केल्यानंतर पात्र होण्यासाठी किती कालावधी लागतो?
- पीएम किसान सम्मान निधी योजनेचे लाभार्थी स्थिति कhttps://www.maharashtrayojna.com/?p=2390से पाहायचे?
- पीएम किसान सम्मान निधी योजनेत लाभार्थी स्थिति मध्ये कोणत्या त्रुटी आढळून आल्यास काय कराल?
- पीएम किसान सम्मान निधी लाभार्थी स्थिति मध्ये FTO म्हणजे काय?
- पीएम किसान सम्मान निधी लाभार्थी स्थिति मध्ये FTO प्रक्रिया मधील Rft चा अर्थ काय आहे?
- पीएम किसान सम्मान निधी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी केवायसी KYC कशी कराल?
भाऊसाहेब फुंडकर फळबाग लागवड योजनेचा लाभ घेण्यासाठी येथे क्लिक करा.